U Da­bar­skom kra­ju pos­to­ji pre­danje da je pod go­mi­lom po­ko­pa­na crkva i za­su­ta zemljom. Pre­ma le­gen­di, Tur­ci su na­re­di­li da se mno­gi hra­mo­vi u Da­bar­skom polju to­tal­no uni­šte i sra­vne sa zemljom, pa je ta­ko i Stra­že­vi­ca za­ko­pa­na, jer bu­du­ći da do­mi­ni­ra mjes­tom bo­la je oči ta­dašnjoj tur­skoj vlas­ti. Dru­ga ver­zi­ja ka­že da su to ura­di­li Srbi ka­ko bi sa­ču­va­li crkvu pred do­la­zak Tu­ra­ka.

Pos­to­je mno­ga ču­da i taj­ne u ve­zi sa Stra­že­vi­com, kao i pro­ri­canjima i pre­dvi­đanjima po­bo­žnih ljudi ko­ji su za nju zna­li. Ne­ka su se obis­ti­ni­la, ne­ka ni­su.

Pre­ma le­gen­di, u crkvi su za­ko­pa­ni ba­danj go­ve­đeg me­sa i ba­danj zla­ta i os­tavljena po­ru­ka da će sva­ko bi­ti pro­klet ko po­čne da crkvu ot­ko­pa­va dok ne do­đe vri­je­me da ba­danj go­ve­đeg me­sa bu­de vre­dni­ji od badnja zla­ta.

Pre­ma pri­čanju ži­vih svje­do­ka, u ljeto 1938. go­di­ne ta­dašnji ber­ko­vi­ćki sve­šte­nik Vla­do Kun­da­či­na or­ga­ni­zo­vao je ot­ko­pa­vanje Stra­že­vi­ce da se ut­vrdi da li je pod ku­po­lom crkvi­ca, za­du­žbi­na je­dne od tri be­zi­me­ne ses­tre.

Na ispo­moć je do­šlo pu­no ljudi iz Da­bra i os­ta­lih her­ce­go­va­čkih mjes­ta. Ka­da su sti­gli na vrh go­mi­le sa kram­po­vi­ma i lo­pa­ta­ma, bio je ve­dar i sun­čan dan. Lo­pa­te su pro­pa­da­le u zemlju kao da je sni­jeg, a ne tvrdi her­ce­go­va­čki krš i ka­men. Na ne­bu se odje­dnom po­ja­vio oblak da bi ubrzo po­če­lo si­je­vanje i grmljavi­na pra­će­na ja­kim vje­trom, ta­ko da je mno­gim ko­pa­či­ma no­si­la ka­pu­te.

Da se ni­su drža­li je­dan za dru­gog ko­pa­če bi odnio vje­tar, a njiho­ve ka­pu­te, po pri­čanju ži­vih svje­do­ka, vje­tar je no­sio čak na dru­gu stra­nu Da­bar­skog polja.

Ne­du­go po­sli­je to­ga pro­ti je umrla že­na, što je na­rod po­ve­zao sa ot­ko­pa­vanjem crkve. 

Izvor

Svo­je­vrsni ku­ri­ozi­tet pred­stavlja i pos­to­janje izvo­ra pod vrhom Stra­že­vi­ce, jer bi bi­lo pri­ro­dno da je izvo­ri­šte ne­što ni­že. Pre­ma pre­da­vanju, po­tok Bres­to­vi­ca ne­ka­da je te­kao po­red crkve, a po do­las­ku Tu­ra­ka na taj te­ren uvro je i "sa­krio" se u sti­je­nu ispod sa­mog vrha. Tu uvi­jek ima do­voljno vo­de za vjer­ni­ke ko­ji do­la­ze.