БИОГРАФСКИ ПОДАЦИ
· Јереј Ратко Зубац парох дабарско-столачки.
Рођен у Мостару . 15. Марта 1988.године од оца Момчила и мајке Стане рођ. Куљић. Основну школу завршио у Зовом Долу, средњу богословску школу завршио на Цетињу 2008. године. Од стране епископа захумско-херцеговачког и приморског г. Григорија рукоположен у чин ђакона 26.јула 2015.г. у храму Светих Кирила и Методија у Оџаку код Невесиња. У чин свештеника рукоположен руком епископа захумско-херцеговачког и приморског г. Димитрија 28. Октобра 2018.године у храму Светог Кнеза Лазара у Берковићима и постављен за пароха дабарско-столачког. Ожењен Бојаном рођ. Фржовић имају 3 дјеце; Ану, Лазара и Катарину.
Адреса и контакт;
Берковићи, Ново насеље б.б.
88363
Телефон +387 66 434 942
електронска пошта: ratkozubac88@gmail.com
PODACI O PAROHIJAMA
Parohija dabarska postoji kao samostalna još od 1895. godine, a do tada se zvala Stolačko- ili Poplatsko-dabarska. Do tada parohiju je vodio jerej Todor Maksimović, kasnije i njegov sin jerej Dimitrije. 1895.god. dolazi otac Jovan Ivković koji je na ovoj parohiji punih 40 godina.Upokojio se u Dabru i sahranjen je kod hrama na Gorici. Otac Danilo Repović biva na ovoj parohiji samo dvije godine, da bi onda došao o.Vladimir Kundačina, mještanin do kraja tridesetih godina prošlog vijeka. Nasleđuje ga o.Vojo Medan, koji mučenički strada u ljeto 1941. Od 1941-1943. parohija je bez sveštenika, a tada je preuzima jeromonah Simeon Biberdžić, koji ovu parohiju zajedno sa Stolačkom opslužuje sve do 1983. godine, kada se vraća svojim dužnostima arhimandrita manastira Dobrićevo. U decembru 1983. na parohiju dolazi jerej Bogoljub Čanić i tu je do 1997., kada ga mijenja o.Dražen Tupanjanin iz Trebinja (jerej Aleksandar Stanković je opsluživao oko 6 mjeseci prije o.Dražena). Nakon njega 1.oktobra 2000. na parohiju dolazi jerej Aleksandar Ilić iz Trebinja.
Današnja parohija Dabarska nastala je od dijelova nevesinjske, bilećke i stolačke opštine tokom poslednjeg građanskog rata 1992-1995. Prostire se po selima oboda Dabarskog polja, kao i svim okolnim brdima:
Broj stanovnika u parohiji iznosi oko 2000, a cijela opština Berkovići ima najviše 3500 stanovnika.Uglavnom su to staračka domaćinstva, u prosjeku sa troje ljudi po domaćinstvu. Osnovna škola čitave opštine ima oko 200 učenika u osam razreda. Na početku 20. vijeka ovdje je bilo oko 95 pravoslavnih porodica raspoređenih u 400 domova. Parohija danas broji oko 470 domova, a najzastupljenije slave su: Sveti Jovan, Sveti Nikola, kao i Sveti mučenik Trifun i Sveti Georgije( u prosjeku po 90 domova od svake slave). Još se slavi:
Od njene obnove, na parohiji se za kratko vrijeme desilo mnogo toga,a vrijedi istaći da je 2000.godine osvećen temelj novog Sabornog hrama Sv.Kneza Lazara i novomučenika srpskih u Berkovićima. Hram može da primi do 200 vjernika i nalazi se u centru grada između Doma zdravlja i Osnovne škole. Do 2005. godine podignuta je i pokrivena centralna kupola (4m2), a završen je i zvonik za tri zvona na preslicu. Gradi se prilogom i trudom mještana, opštinskog rukovodstva, na čelu sa načelnikom Rankom Lučićem, i naše braće i sestara u dijaspori. Protomajstor na hramu je Radovan Prodanović iz Vranjske, a pod budnim okom naših inžinjera Veselina Rupara i Moma Kundačine sa Berkovića; sve se radi po projektu arhitekte Ljubiše Folića iz Beograda. Zidan hercegovačkim kamenom i opekom po receptu starih kamenih majstora, sprema se za vijekove i Hrista.
Godine 2000. sagrađen i osvećen je spomenik nevinim ustaškim žrtvama u selu Ljubljanici koji su na tom mjestu živi zapaljeni.
Godine 2001. je osnovan mali dječiji hor sa sveštenikom, koji do danas ima veoma mnogo članova zahvaljujući vjeri i trudu vjeroučitelja Saše Kojovića, koji i danas vrijedno okuplja tu djecu i radi s njima od 2003.god.
Godine 2002. osvećen je obnovljeni spomenik žrtvama ustaškog terora, našim starcima, majkama i djeci koji su na Vidovdan 1941. pobijeni na Berkovićima. Do sada se zna za njih 117, na čelu sa sveštenikom Vojom Medanom iz Stoca koji je zvjerski ubijen na mjestu današnjeg Sabornog hrama. Prvi put nakon 60 godina istina je progovorila uklesana u kamen zajedno sa imenima nevino postradalih.
Godine 2003.na vrhu koji dominira Dabarskim poljem, na Straževici sagrađena je ljetna crkvica u usjeku između stijena, pokrivena kamenom pločom iz okoline Nevesinja rukom Radovana Prodanovića, Milenka Babića i Đoka Jovovića iz Bileće, a uz nacrt i pomoć Veselina Rupara sa Berkovića. Sagrađena je nesebičnim prilogom naše braće i sestara, koji je skupio Ranko Aćimović iz Ciriha, ali i trudom mještana koji su pomogli u prikupljanju i dovoženju materijala za gradnju.
Godine 2004. hram Vaznesenja Gospodnjeg u Ljutom Dolu dobio je kvalitetnu rasvjetu porte kao i priključak gradske vode.
Godine 2005. na dar od opštine, a kao odgovor opštinskog rukovodstva na ranije oduzetu imovinu crkvene opštine na Berkovićima, potpisan je ugovor o dobijanju 30 duluma (30.000m2) oranice u Ljutom Dolu. Ovim se stvaraju idealni uslovi i za moguće manastirsko imanje.
Godine 2006. u proljeće i neposredno pred slavu hrama Vaznesenja Gospodnjeg u Ljutom Dolu voljom, trudom i vjerom seljana urađeni su kompletni restauratorski radovi na samom hramu i crkvenoj kući, tj. nekadašnjoj školi u samoj porti hrama.Po procjeni stručnjaka vrijednost radova je premašila 30.000KM, a sve je bilo urađeno isključivo na dobrovoljnoj osnovi.Brojni priložnici iz cijelog Dabra i okoline su se odazvali na najbolji mogući način, dok su sami mještani Ljutog Dola po uzoru na svoje pretke prije ravno stotinu godina opet se upisali u knjigu priložnika sa preko 400 argatskih, radničkih i majstorskih dnevnica.Takođe je upisan i veliki prilog od komšija Hrvata i muslimana iz susjednih opština,što pokazuje da je svetinja mirom zamirisala i privukla ljubavi sve u svojoj okolini. Bez obzira na prošlost ona prašta i ljubalju vraća.Već u 2007. godini čulo se za momke koji su došli da pomognu,a sad ih već priznaju za talentovane zidare i čestite ljude, i tako se te godine uz obnovu hrama obnovio i narod.Loši postaše dobri, dobri bolji, a bolji najbolji.Ljudi svjedoče da zemlja bolje rađa i napredak je došao u selo kroz priključke vode i sadnju stotine voćaka i povrća svih vrsta.
Godine 2006. i 2007. završeni su grubi radovi na hramu Sv. Kneza Lazara i novomučenika srpskih ugradnjom i pokrivanjem bakrom koji smo dobili nesebičnim trudom načelnika opštine Berkovići Ranka Lučića koji je pribavio neophodna sredstva za završetak pokrivanja hrama.Tokom svih godina radova na pomenutom hramu stalno smo imali podršku nekadašnjeg ministarstva vjera, a sada sekretarijata vjera i vlade RS.Majstori limari na ovom zahtijevnom poslu bili su već ranije dokazani Simo i Gojko Brborić iz Ljubinja.Takođe je završen i uredan projekat trase pristupnog puta za Straževicu sa puta Berkovići-Nevesinje u dužini od 1026m, koji bi omogućio bolji pristup pomenutom crkvištu.
U narednom periodu se planira i izgradnja savremenog parohijskog doma koji bi omogućio okupljanje vjernog naroda, a posebno omladine sa kojom bi se mnogo moglo uraditi na jačanju pravoslavne porodice i same Crkve.
PODACI O CRKVAMA
PAROHIJA DABARSKA
Saborni hram Sv.Kneza Lazara i novomučenika srpskih u Berkovićima. Započet blagoslovom umirovljenog Episkopa Atanasija, 2000.g.osvećuju mu se temelji. Radovi započeti sa parohom o.Draženom Tupanjaninom, mjesto je birano mučeničkom krvlju sveštenika Voja Medana koji je tu svirepo ubijen na Vidovdan 1941. Prvog oktobra 2000. blagoslovom Episkopa Grigorija za paroha dolazi jerej Aleksandar Ilić i radovi se nastavljaju. 2004. je gotovo pokriven osim centralne kupole, a u oktobru 2005. završen je zvonik. Tokom 2006. i 2007.godine hram je u potpunosti pokriven i završeno je i prekrivanje bakrom koji je kupljen donacijom Sekretarijata vjera Republike Srpske budući da je hram ujedno i spomenik žrtvama i poginulim borcima RS.Takođe je iskorišten i ranije kupljen bakar (inače namjenjen hramu na Gorici) od 50m2 lima i kao dar hrama hramu ugrađen uz 900kg novog bakarnog lima.Hram je rađen za ovdašnje prilike jako sporo ali i precizno proračunato.Nakon završetka grubih radova nadzorni organ je utvrdio odstupanje u geometrijskom centru temelja i kupole hrama samo 3mm, a od ukupno 6 punih šlepera cigle ugrađenih u hram, po riječima, u šali protomajstora Radovana Prodana ostalo je samo cigla i po viška. Slična priča je i sa bakarnim limom.Zahvaljujući vještom računu našeg inžinjera Veselina Rupara koji je sve radove na hramu rukovodio i tehnički i praktično izvodio,u prvoj narudžbi bakra svjesno je naručeno 10m2 manje,da bi se kasnije od dobijenog otpada(135kg) u zamjenu dobio čisti bakarni lim i tako je opet sve iskorišteno.
Hram Silaska Sv.Duha na apostole na Gorici koji je vezan za predanje o Straževici, a obnovljen je 1859. na temeljima starog hrama. Nalazi se na uzvišenju iznad Hatelja i uz njega je smješteno pravoslavno groblje. Zvono od starog hrama, pošto ga Turci srušiše, zna se da je bačeno u močvarni dio polja u podnožju Gorice i do danas uz više pokušaja još nije nađeno.Stari pričaju da je bilo tako majstorski napravljeno da ga je moglo čuti čitavo polje.
Hram Vaznesenja Gospodnjeg u Ljutom Dolu iz 1906. Tadašnji protomajstor bio je Nikola Stajčić, koji je i tada na sumnje mještana u izdržljivost građevine i posebno zvonika, stao na isti kada su zvona prvi put zazvonila. Brojni su primjeri odanosti i žrtve tadašnjih seljana da se hram završi. I ovaj hram je gubio zvona za koja su topljena za austrougarske topove, tačnije dva veća koja su seljani potom nadomjestili drugima. Tokom rata 1941-1945. biva oštećen, poharan i dijelom zapaljen od ustaša. Ikonostas je gorio, ali čudom Božijim ostao je i do danas zajedno sa ikonama koje su „klane“ i cijepane ustaškom kamom. Hram i ikonostas su obnovljeni sa o.Simeonom, kao i ikone Hrista i Bogorodice koje su restauirane nekoliko godina po završetku rata, a opet uz trud i odricanje mještana. Hram ima kvalitetan priključak struje i vode, i u samoj blizini 30000m2 obradive zemlje kao i izvor pitke vode. Godine 2006. uoči proslave stogodišnjice hrama urađena je kompletna obnova i restauracija hrama i crkvene kuće,nekadašnje škole, čime se po želji i mišljenju mještana stvaraju uslovi i za nastanak manastira. Uz hram je i pravoslavno groblje u kojem se vide brojni tragovi i stećci iz srednjeg vijeka.
Hram Sv. Vasilija Ostroškog na Donjoj Trusini sagrađen 1936. Predanje kaže da je na dan osvećenja hrama bilo tako puno ljudi da se kolo igralo u 3 i 4 pojasa sve oko hrama.Tada je uveden i običaj darivanja hrama od mještana pčelara koji bi opasivali neprekinutom svijećom u više krugova i onda bi se pravile i rezale svijeće za potrebe hrama i vjernika. Takođe uz portu hrama se naslanja pravoslavno groblje. Godine 2004. porta hrama je ograđena kao i cijelo groblje.
Straževica je crkvište koje se nalazi planinskom vijencu Trusine i dominira nad cijelim krajem. Jako poštovana u narodu, ona skupi stotine ljudi iz okoline svake godine druge nedjelje po Petrovdanu. Po narodnom predanju, Straževicu su gradile tri sestre zajedno sa Trojicom na Gorici i crkvom Trojicom u Kutima. One su ostavile u amanet da im se sagrade zadužbine tri crkve, ali tako da svaka crkva vidi svaku i da se zvono od jedne čuje drugoj i od druge trećoj i obratno. Pod turskim zulumom mnogi hramovi u Dabarskom polju bivaju totalno uništeni i sravnjeni sa zemljom. Priča kaže da je tako i Straževica zakopana pod pritiskom njenog rušenja, jer budući da dominira mjestom bola je oči turskoj vlasti. Predanje dalje govori mnoga čuda i tajne vezane za Straževicu, kao i proroštva i predviđanja pobožnih ljudi koji su za nju znali. Neka su se obistinila, neka još nisu. Bilo kako bilo, Straževica i dalje čuva svoje tajne i ne dozvoljava da se otkriju prije vremena. Navešćemo primjer organizovane akcije otkopavanja sa sveštenikom Vladom Kundačinom 1936, kada je tu bilo jako puno ljudi željnih da otkriju svetinju, ali tek kada su počeli otkopavanje digao se tako jak vjetar koji ih je primorao da odustanu. Očevidci svjedoče da su im kaputi letjeli čak na drugu stranu polja. Od 2003. uz gomilu na kojoj se jasno vide podzide koje pokazuju ljudsku želju da se tu nešto zakopa, napravljena je i omanja ljetna crkva prilagođena tom prostoru.
U Potkomu, zaseok Pavlovina postoji crkvište otkriveno za vrijeme oca Simeona Biberdžića. Tu se služi na Ognjenu Mariju. Postoji svjedočenje mještanina Voja Radana, koji je u snu imao viđenje sveštenika kako mu govori da je u njihovom selu nekad bila crkva i da sa te gomile kod kuća porodice Džombeta ne uzimaju kamen za svoje kuće, već da to otkriju i ograde, kao i da će im prestati neprilike koje su tada imali u selu. On je okupio komšije i zajedno su već pri prvoj akciji našli zid stare crkve i u njoj kamenom pločom prekrivenu grobnicu. Od tada na Ognjenu Mariju o.Simeon sa seljanima je ustanovio službui sve porodice dođu na molitvu Gospodu.
Svi navedeni hramovi i crkvišta imaju svoje čredne službe, kao i ostale u dogovoru sveštenika i mještana i zavisno od vremenskih uslova. Sam Dabar kao oblast ima jako puno nekropola, kao i ostataka raznih hramova i nekadašnjih manastira, a što se da zaključiti iz naziva takvih mjesta kao i narodnog kulta i poštovanja. Pomenimo Davidoviće i Davidov Krst, pa u Strupićima ostatke manastira iz srednjeg vijeka, u Milavićima groblje Crkvine, pa Žukovik u Hateljima, pa u Bijeljanima iznad kuća Ilića, u Potkomu nekropolu Radovac ispod kuće Samardžića i Grahovaca, pa Trebjesin koji je nekada bio pravoslavni manastir i mnoga druga mjesta postoje koja ukazuju na porijeklo i ponos Dabra kao pravoslavne oblasti.